W Niemczech obowiązuje system finansowanego solidarnie zabezpieczenia na starość, oparty na zasadzie bezpośredniego przeznaczania składek wpływających od ludności czynnej zawodowo na aktualnie przysługujące emerytury. Granice wieku dla różnych rodzajów emerytur są stopniowo podnoszone. Prowadzi to do tego, że w zależności od roku urodzenia obowiązują różne granice wieku dla nabycia praw emerytalnych bez potrąceń. Dla niektórych roczników zapisano tzw. „ochronę zaufania”, czyli niepodnoszenie wieku emerytalnego rocznikom bliskim emerytury.
Ubezpieczeni otrzymują emeryturę po złożeniu wniosku, jeżeli osiągnęli przepisowy wiek emerytalny i spełniają warunek dotyczący ogólnego okresu składkowego (minimalnego okresu ubezpieczenia), wynoszącego 5 lat. Od roku 2012 wiek emerytalny jest stopniowo podwyższany dla urodzonych po 1947 roku, z 65 do 67 lat. Dla roczników począwszy od 1964 r. regularny wiek emerytalny to 67 lat. Kto wcześniej chce pobierać emeryturę, musi z reguły liczyć się z potrąceniami. Jeżeli osiągnąłeś wiek emerytalny i spełniasz minimalny okres składkowy, ale jednak nie skorzystasz z prawa przejścia na emeryturę i będziesz pracować dłużej, to zwiększy się twoja emerytura.Jeżeli chcesz pobierać emeryturę z chwilą spełnienia warunków, musisz złożyć wniosek w ciągu trzech miesięcy kalendarzowych od końca miesiąca, w którym spełniłeś te warunki. Jeżeli złożysz wniosek później, to twoja emerytura rozpoczyna się pierwszego dnia miesiąca złożenia wniosku. Czyli jeżeli nie złożysz wniosku w terminie, stracisz uprawnienia.Kwestie związane z emeryturą w Niemczech są dość skomplikowane. Wynika to między innymi z faktu, że niemiecki system emerytalny przechodził wiele reform.
Prawo do emerytury w Niemczech regulują 2 umowy:
• Porozumienie emerytalne z 1975 roku (jego pełna nazwa to: polsko-niemieckie porozumienie w sprawie ubezpieczenia społecznego z 09.10.1975 roku). Zgodnie z tym porozumieniem emerytura jest wypłacana na podstawie wszystkich składek, które były płacone i w Niemczech, i w Polsce. Emeryturę wypłaca tylko jedno państwo – to, w którym mieszka emeryt.
• Prawo emerytalne Unii Europejskiej. W Unii Europejskiej obecnie obowiązuje zasada tzw. „koordynacji emerytur” to znaczy- do emerytury wliczają się okresy prac ze wszystkich państw Unii, w których pracowaliśmy, bez względu na to, gdzie pracowałeś i niezależnie od tego, gdzie będziesz pobierać emeryturę. W UE składki emerytalne są odprowadzane w kraju, w którym pracujemy, zaś emerytura jest wypłacana w miejscu zamieszkania w momencie uzyskania prawa do świadczenia emerytalnego.
Osoby, które przyjechały do Niemiec przed 31.12.1990, obowiązuje porozumienie emerytalne z 1975 r. Natomiast wszystkie pozostałe osoby obejmuje już prawo Unii Europejskiej.
Pewnie zastanawiasz się, które prawo będzie dotyczyło Ciebie? To zależy od tego, od kiedy mieszkasz w Niemczech (i płacisz tam składki):
• Przeprowadziłeś się do Niemiec przed 31.12.1990 roku ➡️ będzie Cię dotyczyło porozumienie emerytalne z 1975 roku
• Przeprowadziłeś się do Niemiec poo 01.01.1991 roku ➡️ będzie Cię dotyczyło prawo emerytalne Unii Europejskiej
1) Niemiecka emerytura dla osób, które osiedliły się w Niemczech przed 31.12.1990
Osoby, które przeprowadziły się do Niemiec przed 31.12.1990 roku i do dziś tam mieszkają (nieprzerwanie), podlegają porozumieniu emerytalnemu z 1975 roku.
Emerytura jest obliczana na podstawie całego naszego stażu pracy. Jeśli więc pracowałeś i w Polsce, i w Niemczech, do emerytury zostaną wzięte pod uwagę lata pracy w Polsce, jak i w Niemczech. Ostateczna wysokość zostanie określona przez stronę niemiecką. Strona polska jest zwolniona z wypłaty emerytury.
Od tej zasady jest jednak wyjątek (dotyczący rolników, żołnierzy lub osób prowadzących działalność gospodarczą). Porozumienie emerytalne z 1975 roku dotyczy tylko osób zatrudnionych na umowach o pracę. Jeśli więc przed wyprowadzką do Niemiec pracowałeś w Polsce jako żołnierz, rolnik lub miałeś własną działalność gospodarczą, prawo unijne umożliwia Ci ubieganie się również o polską emeryturę.
2) Niemiecka emerytura dla osób, które osiedliły się w Niemczech po 01.01.1991
Osoby, które przeprowadziły się do Niemiec po 01.01.1991 roku, podlegają prawu emerytalnemu Unii Europejskiej. Oznacza to, że polski ubezpieczyciel wypłaca emeryturę polską do Niemiec, a następnie niemiecki urząd do spraw emerytalnych wylicza ostateczną kwotę emerytury.
Aby nabyć prawo do niemieckiej emerytury, trzeba spełnić szereg warunków:
• Pracować w Niemczech przez co najmniej 12 miesięcy
• Opłacać przynajmniej minimalne składki emerytalne przez tzw. „okres wyczekiwania„ („Wartezeit”). Czas ten zależy od rodzaju emerytury i może wynosić 5, 20, 35 lub 45 lat. Czas wyczekiwania dla tzw. standardowej emerytury („Regelaltersrente”) w Niemczech wynosi minimum 5 lat. W tym czasie trzeba być objętym tamtejszym ubezpieczeniem emerytalnym i opłacać minimalne składki (w ten okres wliczone są: zasiłek dla bezrobotnych, zasiłek chorobowy czy okres wychowawczy)
Należy również osiągnąć wiek emerytalny, który od 2031 roku będzie wynosił 67 lat (dla kobiet i dla mężczyzn)
Obok przepisowej emerytury istnieją inne rodzaje emerytur, jak emerytura dla kobiet, dla osób z długoletnim okresem ubezpieczenia, dla osób o znacznym stopniu niepełnosprawności oraz dla osób, które w wieku przedemerytalnym pracowały w niepełnym wymiarze godzin (Altersteilzeit).
Na początku 2020 roku rząd niemiecki uchwalił nową ustawę dotyczącą tzw. “Grundrente”, czyli emerytury podstawowej.
Grundrente wejdzie w życie w 2021 roku i będzie dotyczyła przede wszystkim osób, które zarabiały poniżej średniej krajowej. Aby skorzystać z emerytury podstawowej, należy mieć przepracowane co najmniej 35 lat. Osoby kwalifikujące się do otrzymania emerytury podstawowej nie mogą zarabiać więcej niż 80% przeciętnego wynagrodzenia. Jego wysokość wynosiła w 2020 roku 40 551 euro. Ponadto, emerytura podstawowa zostanie przyznana osobom, których emerytura wynosi mniej niż 1250 EUR (osoby samotne) lub 1950 EUR (pary i małżeństwa).
Wniosek o niemiecką emeryturę z uznaniem polskiego okresu składkowego
W tej sytuacji ZUS (czyli polski Zakład Ubezpieczeń Społecznych) musi potwierdzić okres płaconych przez Ciebie składek w Polsce. Najczęściej robi to w odpowiedzi na zapytanie niemieckiego urzędu ds. emerytur. Może to również zrobić we własnym zakresie.
Oto lista dokumentów, które musisz dostarczyć do niemieckiego ubezpieczyciela:
• legitymacja ubezpieczeniowa
• zaświadczenie z ZUS-u
• zaświadczenia od pracodawcy (np. umową o pracę, dokumenty potwierdzające zakończenie pracy)
• zaświadczenia ze związków zawodowych, legitymacje służbowe i inne dokumenty, które potwierdzą Twój okres pracy w Polsce
Wniosek o niemiecką emeryturę bez uznania polskiego okresu składkowego
Być może przeprowadziłeś się bardzo dawno temu do Niemiec i tam rozpocząłeś swoją pierwszą pracę i nigdy nie pracowałeś na terenie Polski. Wówczas składasz wniosek o przyznanie emerytury w Niemczech do Deutsche Rentenversicherung, czyli do instytucji, która zajmuje się kwestiami emerytalnymi. Możesz to zrobić online lub wysłać wniosek pocztą.
Wraz z takim wniosek przesyłasz następujące dokumenty:
• dokument tożsamości (czyli dowód osobisty lub paszport)
• numer ubezpieczenia (tzw. „Rentenversicherungsnummer”)
• nazwa i numer ubezpieczenia
• numer identyfikacji podatkowej
• numer Twojego konta bankowego
Renta rodzinna
przyznawana jest małżonkowi, zarejestrowanemu partnerowi lub dzieciom ubezpieczonego zmarłego w wyniku wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, począwszy od dnia śmierci. Również wcześniejsi małżonkowie oraz rodzice zmarłego otrzymują rentę na wniosek, jeżeli w chwili śmierci miał on wobec nich obowiązek utrzymania lub w ciągu ostatniego roku przed śmiercią zapewniał utrzymanie. Wszystkie renty rodzinne z tytułu śmierci tej samej osoby mogą wynieść łącznie maksymalnie 80 procent rocznych zarobków z tytułu pracy.
Renta wdowia
wypłacana jest do 24 miesięcy po śmierci ubezpieczonego lub do zawarcia nowego związku małżeńskiego. Renta wynosi 30 % dochodów rocznych. Renta wynosi 40 % dochodów rocznych, jeżeli uprawniona osoba ma co najmniej 47 lat lub wychowuje dziecko lub ma zmniejszoną zdolność do zarobkowania. Jednak dochód członków rodziny zmarłego podlega częściowemu zaliczeniu na poczet renty. Kwota wolna wynosi od lipca 2019 r. 841,90 euro (wschód) wzgl. 872,52 euro (zachód) i podwyższa się za każde dziecko uprawnione do renty sierocej o obecnie 178,58 euro (wschód) wzgl. 185,08 euro (zachód). Jeżeli dochód wynosi więcej, to od części przekraczającej kwotę wolną zalicza się 40 %.
Renta sieroca
wypłacana jest do 18. roku życia, wzgl. do 27. roku życia w trakcie edukacji szkolnej lub zawodowej lub z powodu niepełnosprawności fizycznej, psychicznej lub umysłowej. Renta wynosi dla półsierot rocznie 20 %, dla sierot zupełnych 30 % rocznych dochodów z tytuły pracy zmarłego. Jeżeli sierota powyżej 18 lat ma własny dochód, może on też być zaliczany w poczet renty.
Renta z tytułu niezdolności do pracy (Erwerbsminderungsrente)
W przypadku pełnej niezdolności do zarobkowania może przysługiwać pełna, a w przypadku częściowej niezdolności do zarobkowania – częściowa renta. W pełni niezdolna do zarobkowania jest osoba, która może być aktywna na powszechnym rynku pracy przez mniej niż trzy godziny dziennie. Częściowo niezdolna do zarobkowania jest osoba, która może pracować między trzy a mniej niż sześć godzin dziennie.
Prawo do niemieckiej renty mają osoby, które udowodnią minimalny wymagany okres ubezpieczenia. Rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy wypłaca się tym, którzy co namniej 5 lat odprowadzali składkę na ubezpieczenie emerytalno-rentowe oraz przez 3 lata płacili składki obowiązkowe.
Wniosek składa się w ubezpieczalni emerytalnej Deutsche Rentenversicherung. Zdarzają się przypadki, że kasa chorych żąda także podania o rehabilitację. W takiej sytuacji należy się do tego zalecenia zastosować i udać się do specjalisty – biegłego w dziedzinie rehabilitacji. Jeśli on orzeknie, że potencjalne zabiegi rehabilitacyjne nie spowodują poprawy zdrowia, trzeba ponownie udać się do ubezpieczalni, gdzie wniosek o rehabilitację zmieni się na wniosek o przyznanie renty.
Nie wszystkie decyzje ubezpieczalni są pozytywne. Nierzadko odmawia się przyznania renty. W takim wypadku ubezpieczalnia zawsze musi podać uzasadnienie swojej decyzji. Zwykle są to powody medyczne lub niedopełnienie warunków uprawniających do otrzymania renty. W takiej sytuacji Wnioskodawcy przysługuje prawo odwołania się od postanowienia ubezpieczyciela.
Proszę o kontakt, jeżeli zamierzacie Państwo skorzystać z powyższej usługi za pośrednictwem mojej kancelarii. Odpowiemy na Państwa pytania, a następnie prześlemy wszystkie formularze niezbędne do wypełnienia i prawidłowego poprowadzenia Państwa sprawy.
Skontaktuj się ze mną!
Potrzebujesz doradztwa podatkowego lub prawnego?